Afganistan, resmî adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir. Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir. Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ,doğuda da ufak bir sınırla Çinile çevrilidir.
Batı ve doğu arasındaki yolların kesişme noktasında bulunan Afganistan, bir etnik grup ve kültürler mozaiğidir. Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlar, Araplar, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır.En son 2001 de ABD tarafından işgal edilmiştir.ABD ve Koalisyon İşgali [değiştir]
Afganistan Savaşı
ABD'de yapılan 11 Eylül saldırılarının sorumlusu olarak ilan edilen El-kaide'nin bu bölgede yerleşmesi ve Taliban rejiminin bu olaya müdahale etmemesi ve kaynak sağlaması nedeniyle ABD ve koalisyon güçleri tarafından işgal etmiştir.Ancak 7 yıllık işgal süresince kaolisyon güçleri Talibanı yok edememiştir.Ciddi sayıda da sivil kayıp veren Afgan halkı koalisyon güçlerinin ülkede olması taraftarı değildir.Taliban rejimi fesheldilmiştir ancak güçler çekilince tekrardan iktidara gelme olasılığı vardır.
- %30 ABD ve Koalisyon güçleri
- %20 Taliban
- %50 Aşiret ve yerel yönetimler(aşiretlerin %86sı Taliban yanlısıdır.)
Nüfus Bilgileri [değiştir]
Nüfus: 31,056,997 (2006 Temmuz ayı tahmini)
Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %44.6 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759)
15-64 yaşlarda: %52.9 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463)
65 yaş ve üzerinde: %2.4 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2006 tahmini)
Nüfus artış oranı: %2.67 (2006 tahmini)
not: Bu oran İran mültecilerini de kapsar.
Mülteci sayısı: 23.06 mülteci/1,000 nüfus (2004 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.05 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 1.05 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.95 erkek/kadın
toplam nüfusta: 1.05 erkek/kadın (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 160.23 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 43.34 yıl
erkeklerde: 43.16 yıl
kadınlarda: 43.53 yıl (2006 tahmini)
Ortalama çocuk sayısı: 6.69 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01(2001 verileri)
Ulus: Afgan
Nüfusun etnik dağılımı: Peştunlar < %29, Tacikler %22, Hazaralar %20, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %
, Özbekler %15
Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1
Dil: Resmi dil Pestuca ve Darice (Farsça) dir. Nüfusun %50 i Pestuca, %35 si Farsça (Dari), %12 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır.
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %36
erkeklerin: %51
kadınların: %25 (2005 tahmini)
Afganistan genellikle engebeli bir araziye sahiptir..Ülkenin doğusundan içlerine uzanan ve himalaya dağlarının bir uzantsı olanHindukuş Dağları,güneyindekiÇağay Dağları,ve kuzeydeki Pamir Daağları ülkenin başlıca yükseltileridir.Ülkenin en yüksek noktası Hindukuş Dağlarındaki 7492 m ile Nowşak tepesidir.
Ülkenin güneybatısı ve batısı dağlık değildir.Ancak fazla akarsu kaynağı olmaması nedeniyle tarım yapılamaz.Ülkede başlıca Hilmend,Farahrud,Murgap ve Herirud nehirleri vardır.
Halkın % 80'i Sünni, % 19'u Şii Müslümandır.
Afgan Türkleri |
Ülke adı |
Afganistan |
Yaşayan Türk Grupları |
Hazaralar, Özbekler, Türkmenler, Kırgızlar, Kazaklar. |
Tahmini Nüfus |
11 milyon kadar |
Yoğun Bulunduğu Şehirler |
Ülkenin kuzey tarafları, Belh, Mezarı Şerif, Bamyan, Gazni, Behsud(wardak),Herat,Kunduz(şehir) |
Yüzölçümü yaklaşık Fransa kadar olan Afganistan'ı Hindukuş ve Pamir sıradağı zincirleri kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayırır. 1979'da, Sovyet-Afgan Savaşı öncesi yaklaşık 15 milyon nüfusu bulunan Afganistan'ın 2006 itibariyle tahmini nüfusu 31 milyon'dur. Halkın % 80'i Sünni, % 19'u Şii Müslümandır.[1]
Başkent Kabil ülkenin en büyük kentidir; diğer önemli kentler batıda Herat, güneyde Kandahar ve kuzeyde Mezar-ı Şerif'tir. Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşmenin zayıf olduğu Afganistan'da coğrafi engellerin yanında toplumsal hayatın da büyük sorunları vardır. Okuma yazma oranı yüzde 10 civarında olan Afganistan fert başına düşen gelir bakımından da dünyanın en yoksul ülkeleri arasındadır.
Etnik Gruplar; Peştun: % 38, Tacik: % 12, Hazara: % 20, Özbek: % 8, Aymak: % 4, Türkmen: % 3, Beluci: % 2, Diğer: % 4.
Afganistan'daki Türk halkları genelde Özbekler ve Türkmenler'den ibarettir. Bunun dışında az da olsa Pamir bölgesinde Kırgızlar da vardır. Rus savaşı esnasında Pamir bölgesindeki Kırgızların büyük kısmı Türkiye'nin Van İline yerleştirilmiş ve yaşadıklları köye Ulupamir ismi verilmiştir. Bölgede hayvancılık ve koruculuk yapmaktadırlar. [kaynak belirtilmeli]
Ekonomik Göstergeler [değiştir]
Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara ile çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır.
İş gücü: 15 milyon (2004 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %80, endüstri %10, hizmet %10 (2004 verileri)
Endüstri: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri.
Elektrik üretimi: 905 milyon kWh (2003 tahmini)
Elektrik tüketimi: 1.042 milyar kWh (2003 tahmini)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2001 tahmini)
Elektrik ithalatı: 200 milyon kWh (2003)
Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri
İhracat tutarı: 471 milyon$ (2005 verileri)
İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el yapımı halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler.
İhracat ortakları: Pakistan, İran, Almanya, Hindistan, Birleşmiş Krallıklar, Belçika, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti
İthalat tutarı: $3.87 milyar (2005 verileri)
İthalat ürünleri: Yabancı sermaye, yiyecek ve petrol ürünleri, cok sayıda tüketim malı
İthalat ortakları: Pakistan, İran, Japonya, Singapur, Hindistan, Güney Kore, Almanya
Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri)
Para birimi: afgani (AFA)
Para birimi kodu: AFA
Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart
Ekonomi Valutan är afghani. För en svensk krona kan 6 afghani erhållas.Under de seneste åren har opiumhandeln ökat kraftigt i landet, och 2006 beräknades den utgöra cirka 35 % av Afghanistans BNP. Afghanistan svarar för 93 % av den totala opiumproduktionen i värden
Ulaşım ve Taşımacılık [değiştir]
Demiryolları: toplam: 24.6 km
Karayolları: toplam: 21,000 km
Asfalt: 2,793 km
Asfalt olmayan: 18,207 km (1998 tahmini)
Su yolları: 1,200 km
Boru hatları: 180 km
Limanları: Keyrabad, Shir Khan
Hava alanları: 45 (2000 tahmini)
Helikopter alanları: 3 (2000 tahmini)Vilayetleri [değiştir]
Afganistan'ın 34 vilayeti vardır.